IJzersterk erfgoed: zoektocht naar staal, gietijzer en smeedijzer

Wat u in deze data story vindt

Inhoud

Inleiding

Een collega met een platform over historische ijzerconstructies stelde een gerichte vraag: welke rijksmonumenten bevatten metaalsoorten als ijzer, staal of gietijzer?

Hij zoekt monumenten waarin een of meer van de volgende materialen voorkomen:

Daarnaast wil hij weten:

Met deze gegevens kan hij vragen beantwoorden zoals:

Hoeveel stalen bruggen zijn er? Waar staan gietijzeren grafzerken? Welke fonteinen zijn van smeedijzer?

De resultaten verwerkt hij tot kennisitems voor zijn platform.

SPARQL‑query’s en de Rijksmonumentendataset

Om de vraag te beantwoorden schreven we SPARQL‑query’s op de linked‑data‑voorziening van de RCE. Daarmee zoeken we gericht naar monumenten waarin metalen als ijzer, gietijzer, smeedijzer, staal, cortenstaal of RVS voorkomen.

De dataset bevat per monument:

Met de query’s verzamelen we snel en nauwkeurig de informatie die nodig is. Zo brengen we niet alleen de spreiding van metaaltoepassingen in beeld, maar ook hun rol in het erfgoed.

De uitkomsten gebruikt de collega om kennisitems te maken voor zijn platform over historische ijzerconstructies.

Foto van vuurtoren bij De Cocksdorp

Een afbeelding van een rijksmonument met materiaal ijzer. Vuurtoren bij De Cocksdorp.

Afbeelding van rijksmonument met materiaal ijzer. Data-extract: 2025-07-29, CHO graphs instanties-rce, punten, owms.

Overzicht van alle rijksmonumenten met metaal ijzer

Met deze SPARQL‑query zoeken we in de Rijksmonumentendataset naar monumenten waarin specifieke metaaltermen voorkomen. Voor elk resultaat halen we op:

  • omschrijving
  • monumentnummer
  • functie
  • locatie

We voegen ook een korte samenvatting toe met functie, monumentnummer en de gevonden materialen. Zo ontstaat een bruikbaar overzicht van monumenten waarin metaal een rol speelt.

Zoektermen

  • ijzer
  • staal
  • stalen
  • welijzer
  • smeedijzer
  • rvs
  • corten
  • cortenstaal
  • roestvast
  • roestvrij
  • ijzeren
  • roest

Uitsluitingen

Termen die niets met materiaal te maken hebben:

  • Corten (als persoons‑ of plaatsnaam)
  • J.P. Corten
  • Cortenbach
  • Cortensstraat
  • Huis Corten

De resultaten worden als tabel weergegeven. Deze indeling is geschikt voor export naar CSV of verdere analyse.

Tabel: Rijksmonumenten met materiaal ijzer

Deze tabel toont alle rijksmonumenten met materiaal ijzer, gietijzer e.d., inclusief locatie, functie, gevonden begrippen en volledige omschrijving.

Rijksmonumenten met materiaal ijzer. Data-extract: 2025-07-28, CHO graphs instanties-rce, punten, owms.

Kaartweergave

Deze kaart toont alle rijksmonumenten met materiaal ijzer, gietijzer e.d., inclusief locatie, functie, gevonden begrippen en volledige omschrijving. Klik op een marker voor meer informatie.

Rijksmonumenten met materiaal ijzer. Data-extract: 2025-07-28, CHO graphs instanties-rce, punten, owms.

Methodeverantwoording

Voor deze data story is de Cultureel Erfgoed Objecten (CHO)-dataset van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) geanalyseerd met SPARQL‑query’s. De focus lag op rijksmonumenten waarvan de materiaalomschrijvingen termen voor ijzer en staal bevatten.

Gebruikte datasets

  • RCE CHO – Cultureel Erfgoed Objecten
  • Graphs: instanties-rce, punten en owms

Hoe is de selectie gemaakt?

  • Alleen objecten met JuridischeStatus = Rijksmonument zijn meegenomen.
  • Omschrijvingvelden zijn gefilterd op de materiaaltermen ijzer, gietijzer, smeedijzer en staal (inclusief cortenstaal).
  • Uitsluitingen zijn toegepast op persoons‑ en plaatsnamen (bijv. IJzer in West‑Vlaanderen).
  • Functie‑, categorie‑ en locatiedata zijn toegevoegd via bestaande relaties in de dataset.

Wat zijn de beperkingen?

  • Materiaaltermen komen niet altijd expliciet voor; aantallen kunnen daarom lager uitvallen dan in werkelijkheid.
  • Niet alle monumenten beschikken over gedetailleerde functie‑ of locatievelden.
  • De CHO‑dataset verandert continu; resultaten vormen een momentopname ().

Literatuur

Deze sectie is gereserveerd voor literatuur. Geen externe bronnen opgenomen.

Publisher
Datastorie op de kennisbank

Disclaimer

Lees de disclaimer

Let op

U kunt aan de getoonde resultaten geen rechten ontlenen. De informatie is bedoeld om te informeren en biedt geen garantie op volledigheid, juistheid of actualiteit.

Titel
IJzersterk erfgoed: staal, gietijzer en smeedijzer in rijksmonumenten
Beschrijving
Deze data story gebruikt de CHO‑dataset van de RCE. Bewerking en samenstelling door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Publisher
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Licentie
Open Data Commons Attribution 1.0
Datasets
Data‑extract